Η μάστιγα του τζόγου
Η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα που ήδη απασχολεί αλλά και θα απασχολήσει ακόμη περισσότερο τη χώρα μας μιας και η τάση ανάπτυξης εξαρτητικής σχέσης ανθρώπου και τυχερών παιχνιδιών είναι αυξανόμενη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι παίζουν τυχερά παιχνίδια κάθε μορφής με στόχο το κέρδος, τον εύκολο πλουτισμό αλλά και την αναζήτηση ενός άλλου τρόπου διασκέδασης.
Ένα ποσοστό αυτών 3 με 5% αναμένεται να εκδηλώσει μια έντονη επιθυμία για συνέχιση αυτής της δραστηριότητας, θα αυξήσει τη συχνότητα ενασχόλησης, θα αυξήσει τα ποσά που θα διαθέτει για το παιχνίδι, θα αποσυρθεί από τις άλλες δραστηριότητες και είναι πολύ πιθανόν να αναπτύξει εξαρτητική σχέση με αυτή του τη δραστηριότητα με σοβαρά επακόλουθα τόσο για τον ίδιο όσο και για το στενό του περιβάλλον.
Ιστορική αναδρομή
Στην ιατρική βιβλιογραφία υπάρχουν αναφορές στο ζήτημα της παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια από τις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά ως διαταραχή συμπεριλαμβάνεται στο DSM-III (επίσημο διαγνωστικό εργαλείο για την διαπίστωση της εξάρτησης) το 1980. Από την πρώτη αυτή επίσημη ταξινόμηση φαίνεται η κοινωνικά αποδεκτή σχέση με τα τυχερά παιχνίδια να διαχωρίζεται από αυτήν που ορίζεται ως παθολογική με βάση την έκταση των συνεπειών της και την επίδραση σε όλους τους τομείς της ζωής του παίκτη, κοινωνικό, οικογενειακό και επαγγελματικό. Η παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια ορίζεται ως μια χρόνια και προοδευτική παρόρμηση στην οποία το άτομο δεν μπορεί να αντισταθεί με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση των οικογενειακών, προσωπικών και επαγγελματικών του στόχων. Στο DSM-IV μετά από συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα, υπήρξαν αλλαγές με αποτέλεσμα η παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια να αντιμετωπίζεται πλέον στο ευρύτερο πλαίσιο των εξαρτήσεων.
Πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο που διογκώνεται ιδιαίτερα με τη χρήση νέων τεχνολογιών και έχει τόσο νομικές όσο και οικονομικές διαστάσεις. Ωστόσο η βιβλιογραφία είναι περιορισμένη και χαρακτηρίζεται από έλλειψη ιδεών και γνώσης μιας και μέχρι πριν μερικά χρόνια οι θεραπευτικές προσεγγίσεις του προβλήματος αυτού προέρχονταν από το χώρο της ιατρικής. Ευτυχώς σήμερα δίνεται έμφαση σε πρωτόκολλα θεραπείας τα οποία βασίζονται στην ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού.
Οι κυβερνήσεις των κρατών δεν πρόκειται να δείξουν ποτέ το αναγκαίο ενδιαφέρον να περιορίσουν με νομοθετικά μέτρα τα τυχερά παιχνίδια όσο θα αποκομίζουν από αυτά τεράστια έσοδα. Κάθε άνθρωπος θα πρέπει να αυτοπροστατευθεί και να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα και σύνεση την οποιαδήποτε σχέση του με τα τυχερά παιχνίδια, όσο απλή και να είναι αυτή.
Ένας άλλος παράγοντας που δυσχεραίνει την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι πως τα τυχερά παιχνίδια αποτελούν μια δραστηριότητα που έχει βαθιές πολιτισμικές, κοινωνικές και οικονομικές ρίζες.
Αρχαιολογικές ενδείξεις αποκαλύπτουν πως τα τυχερά παιχνίδια υπήρχαν από την εποχή του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το εξάπλευρο ζάρι ήδη από το 900 π.χ. Υπήρχαν δε νομοθετικές ρυθμίσεις από την αρχή της εκπόνησης του Ρωμαίικού Δικαίου.
Τι προκαλεί την εξάρτηση από το τζόγο
Δυνητικά ο κάθε άνθρωπος θα μπορούσε κάτω από τις ανάλογες συνθήκες να αναπτύξει μια εξαρτητική σχέση με τα τυχερά παιχνίδια. Δεν έχει βρεθεί κάποιος τύπος προσωπικότητας που να μπορεί να λεχθεί ότι οδηγεί στα τυχερά παιχνίδια αλλά ούτε έχει ανιχνευθεί κάποιος χαρακτηριστικός τύπος προσωπικότητας που να συναντάται σε παίκτες τυχερών παιχνιδιών.
Υπάρχουν όμως παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία υψηλού κινδύνου για την παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια όπως το χαμηλό εισόδημα, η ανεργία, το είδος του τυχερού παιχνιδιού. Τα είδη των τυχερών παιχνιδιών που οδηγούν στην απώλεια του ελέγχου και την εξάρτηση έχουν ως χαρακτηριστικό την απόδοση μεγάλου κέρδους με μικρά πονταρίσματα και την μικρή χρονική διάρκεια που μεσολαβεί από το ποντάρισμα ως το αποτέλεσμα. Στα παραπάνω μπορούν να προστεθούν η ύπαρξη παρορμητικότητας, οι κακές διαπροσωπικές σχέσεις, η τάση για κατάθλιψη, η κατάχρηση αλκοόλ, οι ιδέες (το κέρδος είναι εύκολο, μπορώ να επηρεάσω το αποτέλεσμα, διαθέτω ικανότητες που δεν έχουν οι άλλοι), η εστίαση στα κέρδη κι όχι στις απώλειες, οι κακές συζυγικές σχέσεις και η έλλειψη μακροπρόθεσμων στόχων και φιλοδοξιών.
Εξάρτηση ή καλύτερα εξαρτητική σχέση ενός ανθρώπου με τα τυχερά παιχνίδια έχουμε όταν η ενασχόληση με το παιχνίδι έχει πάρει μια κεντρική θέση στη ζωή του έτσι που η σκέψη του να είναι επικεντρωμένη συνεχώς σε αυτό, δεν μπορεί χωρίς την διαδικασία του παιχνιδιού και η κύρια επιδίωξή του είναι η επαφή και η ενασχόληση με αυτό, θυσιάζοντας για αυτήν οικογένεια, ερωτική ζωή, επαγγελματική σταδιοδρομία, αξιοπρέπεια, κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες.
Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί
Οι θεραπευτικές κατευθύνσεις είναι δύο, αυτή της απόλυτης αποχής και αυτή της ελεγχόμενης ενασχόλησης. Η θεραπευτική κατεύθυνση της ελεγχόμενης ενασχόλησης βασίζεται στη θεώρηση της διαταραχής ως μια διαταραχή μάθησης που μπορεί να ελεγχθεί. Επίσης στο γεγονός ότι κάποιος παίκτης αποδέχεται πιο εύκολα να μπει σε θεραπεία ελεγχόμενης ενασχόλησης παρά σε θεραπεία πλήρους διακοπής και έτσι μπορεί να αρχίσει τη θεραπεία έγκαιρα.
Η αντιμετώπιση συναισθημάτων μέσα στην θεραπευτική πορεία, όπως η ανία, η κατάθλιψη, η έλλειψη δραστηριοτήτων και στόχων, το άγχος, τα συχνά βιώματα απόρριψης, η μείωση της αυτοεκτίμησης, οι ιδέες αναξιότητας, η δυσχέρεια επίλυσης καθημερινών προβλημάτων, οι έντονες διαπροσωπικές συγκρούσεις, η ευερεθιστότητα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να αντιμετωπίζονται θεραπευτικά γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε υποτροπές.
Η συμβουλευτική ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στη διαχείριση του προβλήματος μέσω της ενίσχυσης των κινήτρων του ατόμου για αλλαγές σε τομείς της ζωής του που ίσως έχει μείνει στάσιμος-η για μεγάλο χρονικό διάστημα.
