Ο ρόλος της μητέρας

Σήμερα γιορτάζεται παγκοσμίως η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, θέμα το οποίο αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες μιας υγιούς και προοδευτικής κοινωνίας, μέσα στην οποία όλα τα μέλη της δικαιούνται να ζουν και να αναπτύσσονται με ισονομία και ασφάλεια. Οι πολλαπλοί ρόλοι που καλείται να παίξει η γυναίκα στη σύγχρονη κοινωνία έχουν απασχολήσει πολλούς και έχουν γραφτεί επίσης πολλά γύρω από το πλούσιο αυτό θέμα. Επέλεξα σήμερα να αναφερθώ σε έναν από αυτούς, ίσως τον πιο περίπλοκο αλλά και συνάμα ζωοποιό ρόλο, αυτόν της μητέρας.  Η μητρότητα είναι μια έννοια που είτε το θέλουμε είτε όχι καλλιεργείται μέσα μας καθώς γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε δίπλα στη μητέρα μας η στάση της οποίας καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη δική μας μελλοντική στάση απέναντι στα παιδιά που θα φέρουμε στον κόσμο. Η απαίτηση της κοινωνίας να γίνουμε σωστές μητέρες μπορεί να δημιουργεί άγχος και φόβο, συναισθήματα που η καθεμιά διαχειρίζεται με τον δικό της τρόπο και συχνά χωρίς βοήθεια μιας και η απαίτηση είναι να γνωρίζει το τι πρέπει να πράξει. Έτσι λοιπόν παραδοσιακά η γυναίκα ως μητέρα αφοσιώνεται σε ορισμένες πλευρές του ρόλου αυτού οι οποίες προορίζονται να της δώσουν την κοινωνικοί καταξίωση που επιζητά ως αντάλλαγμα του κόπου που καταβάλλει για να μεγαλώσει τα παιδιά της.

Οι απαιτήσεις του ρόλου της μητέρας

1 Να φέρει στον κόσμο ένα υγιές παιδί. Η κύηση είναι μια εξαιρετικά απαιτητική συνθήκη για μια γυναίκα, τόσο για βιολογικούς όσο και για ψυχολογικούς λόγους. Η φροντίδα της υγείας της τίθεται στο επίκεντρο μιας και από αυτή εξαρτάται η υγιής ανάπτυξη του εμβρύου. Παράλληλα όλο το οικογενειακό περιβάλλον αναμένει από αυτή να φέρει σε πέρας την κατάσταση αυτή, γεγονός που αυξάνει το αίσθημα της ευθύνης που βιώνει. Όταν κάτι πηγαίνει στραβά αισθάνεται ενοχή απέναντι στο σύντροφό της. Επίσης όταν παράλληλα χρειάζεται να εργαστεί βιώνει ένα επιπλέον βάρος, το οποίο όμως δυσκολεύεται να μοιραστεί μιας και η παραδοσιακή εντολή είναι ότι πρέπει να τα καταφέρει στηριζόμενη στις δικές της δυνάμεις. Ευτυχώς τα νεότερα ζευγάρια έχουν μετακινηθεί αρκετά από αυτό το μοντέλο ρόλου και οι σύντροφοι προσπαθούν να μοιραστούν τη δυσκολία της ευθύνης αυτής. Η γέννηση του παιδιού είναι γεγονός-σταθμός της ζωής ενός ζευγαριού και φέρνει νέα δεδομένα στη σχέση τους.

2. Η καθημερινή φροντίδα. Οι καθημερινές ευθύνες της μητέρας γύρω από το μεγάλωμα των παιδιών ξεκινούν από πρακτικά θέματα όπως είναι το φαγητό, τα καθαρά ρούχα, η υγεία και οι συνήθειες υγιεινής αλλά επεκτείνεται και σε ένα πλήθος άλλων ζητημάτων της ανατροφής όπως για παράδειγμα η συνέπεια στο σχολείο, οι δραστηριότητες, η συναισθηματική στήριξη του παιδιού κ.α. Υπάρχει λανθασμένα η τάση να περιορίζεται ο ρόλος του πατέρα σε όλα τα παραπάνω ή να εντοπίζεται μόνο στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Το αποτέλεσμα είναι η γυναίκα να αισθάνεται εξουθενωμένη και απογοητευμένη. Μπορεί να στραφεί για βοήθεια στους γονείς της γεγονός που έχει θετικά και αρνητικά. Αν στραφεί περισσότερο στο σύντροφό της θα νιώσει καλύτερα αλλά αν αυτός δεν είναι διαθέσιμος λόγω των επαγγελματικών του υποχρεώσεων τότε θα βιώσει το αδιέξοδο.

Να είναι συναισθηματικά παρών.  Η έννοια μητέρα είναι συνυφασμένη με την ανιδιοτελή αγάπη κάθε στιγμή, την φροντίδα, τον ώμο για να κλάψει ή να παραπονεθεί το παιδί, το χαμόγελο όταν το υποδέχεται θυμωμένο από το σχολείο, τη λύση για όλα τα προβλήματα, το πως να δέσω τα κορδόνια μου, το “δεν πειράζει” ή “θα περάσει” και η λίστα δεν τελειώνει ποτέ. Καθώς όμως το παιδί πλησιάζει προς την ενηλικίωση χρειάζεται  ενημερότητα από την πλευρά της μητέρας ώστε να απογαλακτιστεί σταδιακά και να αναλάβει τον ενήλικα εαυτό του. Η στάση του πατέρα, όταν δεν εκλαμβάνεται ως απειλή ή κριτική από την μητέρα, μπορεί να είναι καταλυτική. Δυστυχώς οι γυναίκες εκλαμβάνουν την εμπλοκή του πατέρα ως απειλή στη σχέση που έχουν οικοδομήσει με κόπο με το παιδί τους και μπορεί να αντιδράσουν με θυμό. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα περισσότερα ζευγάρια ζητούν βοήθεια από ψυχολόγο με αφορμή τις διαφωνίες για τα παιδιά τους.

Ποια είναι η παγίδα. Πως την αποφεύγουμε

Καθώς λοιπόν ο ρόλος της μητέρας ταυτίζεται με τη δοτικότητα και τη διαθεσιμότητα, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα οι ανάγκες της ως ανθρώπινη οντότητα, ως γυναίκα. Για να είναι σε θέση να δώσει θα πρέπει να μπορεί να λάβει, να ενισχύσει τα ψυχικά της αποθέματα ώστε να μπορεί να τα διαθέσει απλόχερα στα παιδιά της και να αισθάνεται πλήρης. Ας δούμε μερικούς τρόπους που θα βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Να αφιερώνει ποιοτικό χρόνο στον εαυτό της. Ακόμη και λίγος προσωπικός χρόνος. αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να είναι πηγή δύναμης. Τα παιδιά μπορούν να αντιληφθούν την ψυχική εξουθένωση της μητέρας, και δεν θέλουν να τη βλέπουν να θυματοποιεί τον εαυτό της.

Να αφιερώνει ποιοτικό χρόνο στα παιδιά της. Οι εργαζόμενες μητέρες αισθάνονται ενοχή επειδή ο χρόνος που μπορούν να διαθέσουν στα παιδιά τους είναι περιορισμένος. Ωστόσο στον αντίποδα της ενοχής που αισθάνονται βρίσκεται η άποψη ότι ακόμη και ο λιγότερος χρόνος όταν είναι ποιοτικός μπορεί να είναι ωφέλιμος και να αντισταθμίζει την απουσία. Ποιοτικός χρόνος μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα όπως το να παίζουμε μαζί, το να διαβάζουμε ιστορίες, το να ετοιμάζουμε ένα γεύμα και πολλά άλλα.

Να αντλεί ικανοποίηση από τον εαυτό της. Είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα για μια γυναίκα και μητέρα ωστόσο έρευνες συμφωνούν ότι τα παιδιά μεγαλώνουν με ισορροπία όταν βλέπουν τη μητέρα τους να χαμογελά και να είναι χαρούμενη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.

Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική ψυχικής υγείας μπορούν να βοηθήσουν μια γυναίκα να εμβαθύνει στο μητρικό της ρόλο και να απολαμβάνει τα θετικά συναισθήματα που βιώνει τα οποία είναι μοναδικά.