Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα

Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι αρκετά επίκαιρη στις μέρες μας διότι τα τελευταία δύο χρόνια έχει δοκιμαστεί αρκετά, κυρίως λόγω της υγειονομικής κρίσης που μας έπληξε όλους και των συνεπειών της σε βασικούς τομείς της ζωής των ανθρώπων.

Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να ξεπεράσει δύσκολες καταστάσεις και να βγει πιο δυνατό μέσα από αυτές χωρίς να εκδηλώσει κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής.

Στα ελληνικά ο όρος ανθεκτικότητα μας παραπέμπει στην έννοια της αντοχής.

Στα αγγλικά ο αντίστοιχος όρος είναι resilience και προέρχεται από το λατινικό resilio, το οποίο σημαίνει αναπηδώ πίσω, αποφεύγω.

Πως ενδυναμώνεται. Προστατευτικοί παράγοντες

Οι προστατευτικοί παράγοντες που μπορούν να θωρακίσουν ψυχικά ένα άτομο ώστε να βγαίνει όσο περισσότερο γίνεται αλώβητο από την αντιμετώπιση έντονων προβλημάτων της καθημερινής του ζωής, μπορεί να είναι συμπεριφορές ή συνήθειες ή μια γενικότερη στάση ζωής που υιοθετεί το άτομο προκειμένου να ενισχύσει την ψυχική του άμυνα και ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα να βιώσει κάποια ψυχική δυσλειτουργία στη ζωή του.

Η καλλιέργεια της θετικής αυτοεικόνας μας. Η αυτοεικόνα σχετίζεται με αυτό που σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας καθώς επίσης και αυτό που νομίζουμε ότι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς. Η φροντίδα της αυτοεικόνας μας απαιτεί να ασχολούμαστε με τον εαυτό μας καθημερινά με αγάπη και αυτό να μεταφράζεται σε σωστές επιλογές που κάνουμε είτε στη διατροφή μας, είτε στην άσκηση του σώματός μας, στην επιλογή των φίλων μας και γενικότερα στο τι επιτρέπουμε να μας επηρεάσει αρνητικά και τι όχι. Τα άτομα που έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους είναι συχνά επιρρεπείς σε αρνητικά σχόλια των άλλων διότι αυτό εντείνει τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας σίγουρος και ασφαλής δρόμος ώστε να αντιμετωπίσει κάποιος το πρόβλημα αυτό διότι βοηθά το άτομο να μάθει να ξεχωρίζει στην καθημερινότητά του τι τον ωφελεί και τι τον βλάπτει ψυχολογικά και να αυτοπροστατεύεται.

Η ύπαρξη προσωπικού νοήματος στη ζωή μας. Η αναζήτηση νοήματος στα πράγματα που κάνουμε και στην ίδια την ύπαρξή μας είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης μας. Η ανάγκη να χτίσουμε το νόημα της δικής μας ζωής και με υλικά που εμείς θα επιλέξουμε είναι ζωτικής σημασίας και συνδέεται άμεσα με την ψυχική και τη σωματική μας υγεία.  Ωστόσο είναι σημαντικό να μην συγχέουμε τους πιθανούς στόχους με το βαθύτερο νόημα της ζωής μας. Για παράδειγμα μπορεί να ρωτήσουμε ένα νέο άνθρωπο ποιο είναι το νόημα της ζωής του και να μας απαντήσει αυθόρμητα  “…να βγάλω πολλά χρήματα..” ή “ν’ αγοράσω ένα ακριβό αυτοκίνητο”. Δεν εννοούμε αυτό. Η συμβουλευτική ψυχικής υγείας μπορεί να προσφέρει σε ένα άτομο το χώρο και το χρόνο να αναζητήσει τις καθημερινές του ανάγκες, πως αυτές σχετίζονται με τις οικογενειακές του καταβολές και να διαμορφώσει το βαθύτερο νόημα που κατευθύνει τις πράξεις του συνολικά. Η απουσία νοήματος ζωής μπορεί να κρύβεται πίσω από από τα αισθήματα κενού ή κατάθλιψης ατόμων που μπορεί να θεωρούνται πετυχημένοι κοινωνικά.

Το χιούμορ. Η ικανότητα να βλέπουμε την αστεία πλευρά της ζωής και να καταφέρνουμε να αυτοσαρκαζόμαστε για τα δεινά που μας συμβαίνουν αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δείκτες ψυχικής υγείας. Μάλιστα έρευνες έχουν δείξει ότι η υψηλή αίσθηση του χιούμορ σχετίζεται μερικές φορές και με την ευφυΐα του ατόμου, η οποία συνήθως είναι υψηλή. Το χιούμορ μπορεί να διακωμωδίσει μια σοβαρή κατάσταση και να απαλύνει τα δυσάρεστα συναισθήματα που τη συνοδεύουν ή να προκαλέσει γέλιο που επίσης είναι θεραπευτικό.

Η ύπαρξη υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου. Το κοινωνικό δίκτυο του καθένα περιλαμβάνει το σύνολο των σχέσεων και των επαφών που έχει δημιουργήσει μέσα από την καθημερινή του δράση σε διάφορους τομείς. Το δίκτυο αυτό χτίζεται από την παιδική ηλικία κάποιου και συνεχίζεται ως το τέλος της ζωής του. Δεν έχει σημασία το πόσο μεγάλο είναι όσο το κατά πόσο περιλαμβάνει σημαντικές σχέσεις οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά σε κάθε περίπτωση. Η αντιμετώπιση μιας κατάστασης πένθους είναι μια συναισθηματική δυσκολία στην οποία παίζει ξεχωριστό ρόλο η παρουσία υποστηρικτικού δικτύου.

Σύντομο τεστ αυτοαξιολόγησης

Μπορεί κάποιος να αξιολογήσει το επίπεδο της ψυχικής του ανθεκτικότητας απαντώντας σε ορισμένες απλές ερωτήσεις.

Ποιο ήταν το δυσκολότερο γεγονός που έχω ζήσει στη ζωή μου;

Πως με επηρέασε;

Τι ήταν αυτό που με βοήθησε να αντέξω;

Υπήρχαν άνθρωποι που με στήριξαν;

Τι έμαθα για τον εαυτό μου και για τον τρόπο που χειρίζομαι τέτοιες καταστάσεις;

Τι θα συμβούλευα κάποιον που χρειάζεται να διαχειριστεί μια ανάλογη κατάσταση;