Η ταυτότητα του γάμου

Οι κοινωνικοί επιστήμονες και οι θεραπευτές που ασχολούνται με ζευγάρια έχουν προσπαθήσει να σκιαγραφήσουν κάποια κομβικά ζητήματα τα οποία υπάρχουν μέσα στον γάμο και τα οποία διαμορφώνουν τη λεγόμενη “ταυτότητα” του γάμου αυτού. Τα ζητήματα αυτά μπορεί να αφορούν στον βαθμό της συναισθηματικής προσέγγισης που υπάρχει ανάμεσα στο ζευγάρι ή με άλλα λόγια το κατά πόσο απολαμβάνουν το να έχουν μια στενή σχέση ή αισθάνονται ασφυξία μέσα σ’ αυτή. Επίσης ένα άλλο ζήτημα είναι ποιανού οι συναισθηματικές ανάγκες τραβούν τη μεγαλύτερη προσοχή. Ποιος είναι ο δότης και ποιος ο δέκτης μέσα στη σχέση. Η ευελιξία σε αλλαγές είναι ακόμη ένα σημαντικό θέμα δηλαδή το κατά πόσο οι σύντροφοι βλέπουν θετικά την αλλαγή μέσα στη συμβίωση. Τέλος δεν γίνεται να μην αναφερθούμε σε ένα ζήτημα μείζονος σημασίας, αυτό του καταμερισμού του φόρτου εργασίας και των ευθυνών της οικογένειας τόσο σε πρακτικά όσο και σε συναισθηματικά θέματα, που μπορεί να αφορούν στους ίδιους ή στο μεγάλωμα των παιδιών τους.

Ο ισότιμος γάμος

Στον ισότιμο γάμο οι σύζυγοι έχουν δεσμευτεί να συμμετέχουν στη σχέση ισότιμα. Υπάρχει μεταξύ τους ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας και μια εποικοδομητική αντιπαράθεση μέσα από την οποία εκφράζουν και οι δύο τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους. Επίσης υπάρχει σεβασμός στην ατομικότητα και στον προσωπικό χώρο που διεκδικεί ο καθένας. Ακούγεται ιδανικό και ίσως ουτοπικό, όμως μπορεί να επιτευχθεί όταν το ζευγάρι τολμήσει να βάλει τη σχέση του σε ψυχοθεραπεία. Αυτή η μορφή γάμου θεωρείται ότι μπορεί να προσφέρει τον μεγαλύτερο βαθμό ικανοποίησης στο ζευγάρι.

Ο ανδροκεντρικός γάμος

Στον γάμο αυτό το αρχικό συμβόλαιο είναι ότι ο ένας είναι ο γονιός και ο άλλος το παιδί. Οι τρόποι με τους οποίους επιβάλλουμε τις απαιτήσεις μας ή περιορίζουμε τον εαυτό μας, μέσα στη σχέση με τον άλλο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πως έχουμε ταυτιστεί με τους γονείς μας, ποιον βλέπουμε ως θύμα και ποιον ως επιτιθέμενο. Το εισόδημα, η μόρφωση και το επαγγελματικό γόητρο είναι παράγοντες που διαμορφώνουν τους ρόλους μέσα στο γάμο. Ο έλεγχος των χρημάτων είναι η απτή πλευρά της αντρικής ηγεμονίας. Όταν οι γυναίκες μπορούν να συντηρούν τον εαυτό τους χωρίζουν πιο εύκολα γιατί δεν είναι πρόθυμες να υπομείνουν έναν γάμο που δεν τις ικανοποιεί. Οι περισσότεροι άντρες θέλουν να είναι σύζυγοι και πατέρες που στηρίζουν την οικογένειά τους. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει έναν άντρα να δει το πως επιβάλλει τιμωρίες για παράδειγμα και αυτό να τον βοηθήσει να αναστοχαστεί πάνω στο ρόλο του και να διαφοροποιηθεί παραμένοντας υποστηρικτικός.

Ο ανδροκεντρικός γάμος είναι ο δεύτερος σε βαθμό ικανοποίησης.

Ο γυναικοκεντρικός γάμος

Στον γάμο αυτό η γυναίκα παρουσιάζεται ως υπερλειτουργική. Είναι οργανωτική, φαίνεται δυνατή, ικανή και πιθανότατα επαναλαμβάνει το ρόλο που είχε στην πατρική της οικογένεια, αυτόν του γονέα. Δίνει πολλά, παίρνει λίγα και εξουθενώνεται συναισθηματικά. Είναι θυμωμένη με τον γονέα ο οποίος εξαρτιόταν από αυτή ή με το αδερφάκι που τραβούσε την προσοχή των γονιών αφαιρώντας την από εκείνη. Είναι εξυπηρετική απέναντι στον σύζυγο διότι έτσι καλλιεργεί τη σχέση εξάρτησης που γνωρίζει καλά και τελικά προβάλλει σε κείνον το θυμό που δεν μπορεί να βρει διέξοδο μέσα της.

Ο άντρας είναι υπολειτουργικός. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και εκδηλώνει τον θυμό του με παθητικό τρόπο. Είναι αμφίθυμος απέναντι στη φροντίδα της γυναίκας του την οποία από τη μια απολαμβάνει αλλά από την άλλη του θυμίζει την εξουσιαστική μητέρα του. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση της απούσας μητέρας, οπότε η σύζυγος λειτουργεί και ως υποκατάστατο της σχέσης αυτής. Ο πατέρας είναι συνήθως απών ή αδύναμος οπότε λείπει το πρότυπο του δυναμικού ρόλου για τον ενήλικα άντρα, σύζυγο και πατέρα.

Αυτή η μορφή γάμου είναι η λιγότερο ικανοποιητική και σύμφωνα με τους θεραπευτές η πιο συνηθισμένη σε ζευγάρια που αναζητούν συμβουλευτική ψυχικής υγείας για τον γάμο τους  ο οποίος μπορεί να περνάει κρίση.

Ο θεραπευτής θα προσπαθήσει να σπάσει τον φαύλο κύκλο της επικοινωνίας βάζοντας τον καθένα από τους συντρόφους να κάνει το αντίθετο από αυτό που του υποδεικνύει ο ρόλος του έτσι όπως τον αντιλαμβάνεται. Έτσι η γυναίκα μπορεί να μάθει να διεκδικεί τις ανάγκες της χωρίς να παραπονιέται και ο άντρας να εκφράζει ανοιχτά αυτό που νιώθει. Τι θα συμβεί; Το πιο πιθανό είναι ότι στην αρχή και οι δύο θα νιώθουν άβολα, έξω από τα νερά που ήταν γνώριμα μέχρι τότε. Χρειάζεται επιμονή και προσπάθεια. Υπάρχουν τεχνικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ψυχολόγος ή ο ψυχοθεραπευτής προκειμένου να ενισχύσει την προσπάθεια αυτή.

Η σχέση με τον σύντροφό μας είναι το δεύτερο παιδί που καλούμαστε να μεγαλώσουμε στη ζωή μας. Ποιο είναι το πρώτο; Το παιδί που κουβαλάει ο καθένας μας, ο εαυτός μας……